قرارداد آتی، به طور کلی توافق نامه‌ای مبنی بر خرید و فروش یک دارایی با ویژگی های مشخص در زمان معینی در آینده است به طوریکه قیمت آن در زمان حال مشخص می گردد. بنابراین قرارداد زعفران و پسته، توافق نامه‌ای است که براساس آن فروشنده متعهد می شود در زمان مشخصی در آینده تعداد معینی از زعفران و پسته را به خریدار تحویل نماید و در مقابل خریدار متعهد می شود در زمان مشخصی در آینده مبلغ زعفران و پسته ها را براساس قیمتی که در حال حاضر طرفین به توافق رسیده اند پرداخت نماید. قراردادهای آتی استانداد، در بازار آتی معامله می شوند. در بازارهای آتی الزامی نیست که کالا به طور فیزیکی رد و بدل شود و برخلاف بازارهای نقدی، انتقال فوری مالکیت دارایی مطرح نمی‌شود. بنابراین در این بازارها بدون در نظر گرفتن این که فرد مالک دارایی باشد یا نباشد، قراردادها قابل خرید و فروش هستند.
مزایای قرارداد آتی زعفران و پسته
پوشش ریسک: سرمایه‌گذاران با استفاده از قراردادآتی از قرار گرفتن دارایی‌هایشان در معرض نوسانات قیمت بازار جلوگیری می‌نمایند.
امکان فروش استقراضی دارایی: در قراردادهای آتی برای اینکه سرمایه‌گذار قادر به فروش قرارداد آتی باشد نیاز به مالک بودن آن کالا یا دارایی معین ندارد بلکه با عمل پیش فروش می‌تواند یک قرارداد آتی را در بازار بفروشد و در صورت نیاز به تحویل، آنرا از بازار فیزیکی تهیه نماید.
اهرم مالی: سرمایه گذار با یک سپرده اولیه می‌تواند معادل ارزش دارایی را کنترل کند.
مفهوم وجه تضمین اولیه در قرارداد آتی زعفران و پسته
به منظور اطمینان از انجام تعهدات، هر یک از طرفین معامله درصدی از ارزش قرارداد را به عنوان “وجه تضمین اولیه” نزد کارگزار سپرده می‌کنند که متناسب با تغییر ارزش قراردادهای آتی، حساب هر یک از طرفین تعدیل می‌شود. مبلغ وجه تضمین اولیه متغیر می باشد و از طریق بورس کالا تعیین و اعلام می‌گردد. بنابراین با کاهش قیمت‌ها، از حساب سپرده خریدار کسر و به حساب سپرده فروشنده افزوده می‌شود و بالعکس. عملیات بروزرسانی حساب‌ها در پایان هر روز معاملاتی توسط اتاق پایاپای انجام می‌گیرد. همواره باید در حساب سپرده سرمایه گذار مبلغی تحت عنوان “حداقل وجه تضمین” که معمولاً ٧٠ درصد وجه تضمین اولیه است، موجود باشد. چنانچه سپرده سرمایه‌گذار از حداقل وجه تضمین کمتر شود اصطلاحاً call margin شده و ملزم به واریز وجه تا سطح وجه تضمین اولیه و یا بستن موقعیت خواهد شد. مبلغ واریزی “سپرده جبرانی” نامیده می‌شود. در صورتیکه سپرده جبرانی واریز نگردد، کارگزاری اقدام به بستن موقعیت سرمایه‌گذار و جبران ضرر و زیان خود نموده و مابقی وجوه را به حساب وی واریز می‌نماید. در صورتیکه امکان بستن موقعیت در ساعات عادی معاملات نباشد، معاملات وارد بازار جبرانی می‌گردد.
بازار جبرانی
این بازار پس از پایان جلسه معاملات همان روز گشایش می‌یابد و شامل ۶ دوره ١٠ دقیقه ای حراج تک قیمتی است. دامنه نوسان در این بازار از ۳% در ١٠ دقیقه اول شروع شده و در هر دوره بر میزان دامنه نوسان افزوده می‌شود و نهایتاً به دوره ششم با دامنه نوسان ۲۷% ختم می‌گردد.
تسویه نهایی
سرمایه‌گذار باید سه روز قبل از آخرین روز معاملاتی، آمادگی خود را جهت تسویه نهایی به کارگزار اعلام نماید و بدین ترتیب وارد دوره سه روزه می‌گردد که می‌تواند موقعیت‌های خود را ببندد و یا جهت تسویه نهایی اقدام نماید. در تسویه نهایی فروشنده زعفران و پسته ها باید اقدام به تحویل آنها و خریدار باید اقدام به واریز وجه زعفران و پسته ها براساس شرایط قراردادهای در اختیار خود نمایند. در صورتیکه در پایان آخرین روز معاملاتی سرمایه‌گذار دارای موقعیت باز باشد و از انجام تسویه نهایی خودداری نماید می‌بایست جریمه‌ای معادل ١% ارزش قرارداد بر اساس قیمت تسویه آخرین روز معاملاتی را پرداخت نماید.
نقش اتاق پایاپای در معاملات قرارداد آتی
تسویه معاملات در اتاق پایاپای انجام و تضمین می‌شود. اتاق پایاپای خود را در برابر طرفین معامله مسئول می‌داند و در برابر خریدار نقش فروشنده و بالعکس در مقابل فروشنده به عنوان خریدار عمل می نماید و بدین معنی است که مسئولیت ریسک طرف مقابل معاملات به اتاق پایاپای برمی‌گردد.
فرایند افتتاح حساب و انجام معاملات
سرمایه گذار به منظور اخذ کد معاملاتی قراردادهای آتی به همراه اصل کارت ملی و شناسنامه به کارگزاری مراجعه نموده و نامه معرفی به بانک، جهت افتتاح حساب در اختیار بورس کالا را دریافت می نماید. پس از افتتاح حساب، سرمایه‌گذار فرم‌‌های مربوطه شامل فرم درخواست کد معاملاتی، فرم مشخصات، اقرارنامه و بیانیه ریسک و تعهدنامه را تکمیل و امضاء می‌نماید. کارگزاری آبان جهت رفاه حال اشخاصی که علاقمند به استفاده از خدمات متنوع این شرکت می‌باشند و امکان مراجعه حضوری به دفاتر این شرکت را ندارند، شرایطی را فراهم نموده است تا این عزیزان بتوانند نسبت به افتتاح حساب و یا انتقال کد معاملاتی فعال خود به این کارگزاری اقدام نمایند. کارکنان واحد خدمات ویژه مطابق زمان معین و مناسب شما، حتی در روزهای پنج شنبه و جمعه، در محل زندگی و یا محل کارتان حضور خواهند یافت تا در کمترین زمان ممکن، جهت افتتاح حساب معاملات آتی زعفران و پسته شما اقدام نمایند. کدمعاملاتی آتی سرمایه‌گذار بعد از ٣ روز کاری فعال شده و وی قادر به انجام معامله می‌باشد. معاملات در روزهای شنبه تا چهارشنبه از ساعت ١٠ الی ١٩ و در روزهای پنج شنبه از ساعت ١٠ الی ١۶ انجام می‌گردد. سرمایه‌گذار قبل از انجام معاملات باید وجه تضمین اولیه را در حساب در اختیار بورس خود واریز نماید. در صورتیکه سرمایه‌گذار تقاضای برداشت وجه از حساب در اختیار بورس خود را داشته باشد، این امکان با تکمیل وامضاء فرم درخواست انتقال وجه و ارسال آن به شرکت کارگزاری فراهم خواهد شد.