بورس کالای ایران دارای دو بازار معاملات کالای فیزیکی و مشتقه است. بازار معاملات کالای فیزیکی شامل چند تابلو ازجمله تابلوی محصولات فلزی – صنعتی، کشاورزی و پتروشیمی و بازار مشتقه شامل چند تابلو از جمله تابلوی قراردادآتی می‌باشد. پذیرش کالا صرفاً در یکی از تابلوهای بازار معاملات کالای فیزیکی و پذیرش اوراق بهادار مبتنی بر کالا صرفاً در یکی از تابلوهای بازار مشتقه صورت می‌پذیرد. درخواست پذیرش کالا، به همراه مدارک و مستندات لازم، باید توسط مشاور پذیرش(از میان شرکت‌های کارگزاری دارای مجوز کارگزار معرف و شرکت‌های تأمین سرمایه) به بورس ارائه شده و پس از احراز کامل بودن مدارک در بورس ثبت شوند.
فرایند پذیرش کالا
فرم درخواست پذیرش به همراه مدارک ذیل به بورس ارائه می‌شود:
- پرسشنامه پذیرش
- امیدنامه
- فرم شناسه کالا
- کپی برابر اصل گواهی استاندارد کالا
- رسید پرداخت حق پذیرش
- تعهد نامه شرکت تولیدکننده مبنی بر فراهم‌نمودن شرایط جهت بازدید از خط تولید و انبارها حسب درخواست هیئت پذیرش یا بورس
- اصل یا کپی برابر اصل اسناد زیر در خصوص کالاهای وارداتی:
جهت کالاهای وارداتی که به صورت نقدی عرضه می شوند و در زمان ارائه درخواست پذیرش ترخیص شده یا در شرف ترخیص می باشند:- برگ سبز گمرکی
- گواهی بازرسی مبدا یا مقصد حسب درخواست بورس
- قبض انبار برای کالاهایی که از گمرکات ترخیص و به انبارهای داخلی حمل شده‌اند.
جهت کالاهای وارداتی که به صورت سلف عرضه می شوند و در زمان ارائه درخواست پذیرش ترخیص نشده اند:
- پروفرمای کالای وارداتی
- گواهی کیفیت صادر شده توسط تولیدکننده به همراه تعهدنامه واردکننده مبنی بر تحویل کالا براساس گواهی کیفیت ارائه شده
- تعهدنامه واردکننده مبنی بر ارائه مستندات بند (٧-١) این ماده به بورس پس از ترخیص و قبل از تحویل کالا به مشتری
در خصوص کالاهای وارداتی، تضامین واردکننده تا زمان ایفای کلیه تعهدات وی نزد اتاق پایاپای باقی خواهد ماند.
- تائیدیه مراجع ذیصلاح در خصوص کالاهائی که مشمول رعایت ضوابط خاص یا اخذ مجوزهای قانونی باشد،
- سایر اطلاعات مهم به تشخیص متقاضی یا درخواست بورس یا هیئت پذیرش.
درخصوص کالاهایی که مشمول استاندارد اجباری نمی‌باشند، متقاضیان باید گواهی کنترل کیفیت از آزمایشگاه‌های مورد تائید موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ارائه نمایند. در مواردی که ارائه این گواهی از سوی مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ممکن نباشد، ارائه گواهی آزمایشگاه مورد تأیید بورس الزامی است.
شرایط پذیرش و تداوم پذیرش کالا
- متقاضی باید سابقه فعالیت قابل اتکاء در بازار کالای مورد پذیرش داشته باشد و همچنین چشم‌انداز روشنی از تداوم فعالیت متقاضی وجود داشته باشد.
- میزان عرضه کالا توسط متقاضی به گونه‌ای باشد که امکان کشف عادلانه قیمت را در بورس فراهم آورد.
- کالا نباید مشمول محدودیت‌هایی از جمله محدودیت قیمت‌گذاری قانونی و انحصار در عرضه یا تقاضا باشد که مانع از کشف عادلانه قیمت کالا گردد.
هیئت پذیرش در زمان پذیرش هر کالا، حداقل عرضه سالانه و حداقل درصد عرضه در بورس از کل تولید سالانه برای تولیدکنندگان و از کل واردات سالانه برای وارد کنندگان را مشخص می‌کند.